data publikacji: 15 lipca 2020
tekst: Jędrzej Janicki
Jerzy Treutler, jak sam twierdzi, należał do „szerokiego peletonu”1 twórców Polskiej Szkoły Plakatu. Wykształcenie odebrał niezłe – dyplom uzyskał w 1955 roku w pracowni Tadeusza Kulisiewicza. Co ciekawe, w tym samym roku i u tego samego profesora szkołę ukończył również inny z plakacistów, którego dzieło posiadamy w Kolekcji – Hubert Hilscher. Treutler z wyboru swojego artystycznego mistrza przesadnie zadowolony nigdy nie był – twierdził, że lepszą decyzję podjęli ci studenci, którzy udali się do pracowni Henryka Tomaszewskiego2. Artysta w historii polskiego wzornictwa jednak na stałe się zapisał – wszak to on jest twórcą tzw. jaskółki, która stanowiła znak graficzny przedsiębiorstwa Moda Polska3.
Mój pies Wulkan to radziecki film dla dzieci z 1970 roku w reżyserii Walentina Pierowa. Rzecz jasna, żadna sztuka nie hańbi, lecz, jak przyznawał sam Treutler4, o wiele bardziej prestiżowe było robienie plakatów do filmów np. francuskich niż bułgarskich. Radziecki film dla dzieci nie wydawał się więc zbyt łakomym kąskiem dla, bądź co bądź, wziętego twórcy plakatów. Treutler z zadania wybrnął jednak naprawdę bardzo dobrze. Plakat jest ascetyczny i oszczędny w formie. Na monochromatycznym żółtym tle artysta umieścił podstawowe informacje dotyczące samego filmu oraz sylwetkę psa. Czworonóg ujęty jest w silnie zdynamizowanej pozie – odnoszę wrażenie, że właśnie ląduje po dokonaniu jakiegoś spektakularnego skoku. Ogon, spełniający funkcję specyficznego statecznika, ucieka poza obrys plakatu. Jedynym przełamaniem5 żółto-czarnej kolorystyki jest bezczelnie wytknięty czerwony język psa. Sugeruje on, że imię Wulkan nie zostało mu nadane przez przypadek… Choć nie mam pewności, czy Krzysztof Ostrowski, projektując okładkę płyty 2006 swojego zespołu Cool Kids of Death6 pracą Treutlera się inspirował, to jednak ten pies z 2006 roku ma w sobie coś ze swojego poprzednika z 1970 roku.
Jazda w peletonie do najłatwiejszych nie należy. A jeżeli ścigamy się w wyścigu znanym w świecie jako Polska Szkoła Plakatu, to utrzymywanie się w grupie zasadniczej samo w sobie jest gwarantem bardzo wysokiej jakości artystycznej. Dużo w tym wszystkim chyba jednak kurtuazji samego Treutlera, gdyż prace jego, pomimo upływu lat, nadal pozostają wyjątkowo intrygujące.
1 Aleksandra Boćkowska, Jerzy Treutler, twórca słynnej ”Jaskółki” Mody Polskiej: Szedłem na zbyt dalekie kompromisy [rozmowa z artystą], Gazeta.pl, wpis niedatowany, 2016, https://weekend.gazeta.pl/weekend/1,152121,17906315,jerzy-treutler-tworca-slynnej-jaskolki-mody-polskiej-szedlem.html.
2 Ibidem, https://weekend.gazeta.pl/weekend/1,152121,17906315,jerzy-treutler-tworca-slynnej-jaskolki-mody-polskiej-szedlem.html.
3 Bardzo ciekawy plakat reklamowy stworzył w 1959 roku dla Mody Polskiej Roman Cieślewicz: https://www.moma.org/collection/works/6300?locale=en.
4 Alekasnadra Boćkowska, op.cit., https://weekend.gazeta.pl/weekend/1,152121,17906315,jerzy-treutler-tworca-slynnej-jaskolki-mody-polskiej-szedlem.html.
5 Podobne rozwiązanie co do kolorystyki zastosował Julian Pałka, tworząc plakat do filmu Faraon Jerzego Kawalerowicza z 1965 roku (https://www.grafiteria.pl/pl/p/1351-faraon-duzy-format). U Pałki jedynym przełamaniem pomarańczowo-czarnej kolorystyki jest biały akcent.
6 Informacje o płycie i okładka: https://www.discogs.com/Cool-Kids-Of-Death-2006/master/797252.