data publikacji: 25 października 2020
tekst: Jędrzej Janicki
Hector Berlioz, Claude Debussy i Maurice Ravel – tych znakomitych kompozytorów łączy bardzo wiele. Cała trójka związana była dość silnie z impresjonizmem muzycznym – twórczość Berlioza jako źródło tego rodzaju inspiracji dla późniejszych impresjonistów, a Debussy i Ravel jako wytrawni przedstawiciele tego nurtu. Utwory wyborowego trio (odpowiednio Symfonia fantastyczna, Danse sacrée – Danse profane oraz Bolero) współtworzyły wieczór baletowy, który miał miejsce 11 marca 1971 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie. Plakat promujący to wydarzenie stworzył Maciej Urbaniec.
Zdzisław Schubert pokrótce charakteryzując stylistykę tego artysty wskazuje, że twórca ten „posługuje się subtelnym, zniuansowanym warsztatem malarskim […]”1. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że tę cechę na opisywanym plakacie trudno dostrzec. Uwagę wszak skupia… brunatne i bliskie monochromatyzmowi tło. Na jego obrzeżach umieszczone są podstawowe informacje dotyczące wydarzenia oraz nazwiska trzech bohaterów wieczoru. Ich rozdzielenie niezbyt wyszukanymi symbolami przypominającymi śnieżynkę stanowi dla mnie jedyny mankament tego plakatu. W centralnej części kompozycji widnieje jednak bardzo efektowna figura, której sposób ukazania przypomina o malarskim zamiłowaniu Urbańca. Niełatwo domyślić się, co ten kształt przypominający nieco motyla przedstawia – być może jest to impresyjne ukazanie tkanin, które podczas przedstawień baletowych grają niepoślednią rolę (niewykluczone, że kostiumy i scenografie stworzone przez Andrzeja Kreutz-Majewskiego były tu inspiracją, choć z fotografii trudno się i tego dopatrzeć2). Zachwyca jednak kolorystyka tego elementu, opierająca się na mistrzowskim operowaniu „przybrudzonym” nasyceniem pastelowych barw. To zestawienie kolorów jest niejednoznaczne, trudne do uchwycenia, a jego polemika z baletową gracją i elegancją zdecydowanie przyciąga uwagę i daje do myślenia. Kompozycyjnie (a także w zakresie operowania tłem) plakat Debussy, Berlioz, Ravel przypomina inną pracę Urbańca Don Carlos, Schiller3 również z 1971 roku. Dzieło z IF Kolekcji jest jednak o wiele bardziej zwiewne i ulotne, a co więcej, odczucie, które wywołuje jest o znacznie bogatsze niż to związane z dość jednowymiarowym, w gruncie rzeczy, motywem widniejącym w kompozycji Don Carlos, Schiller.
1 Z. Schubert, Mistrzowie plakatu i ich uczniowie, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita, Warszawa, 2008, s. 116. W publikacji tej (s. 118) reprodukowany jest również opisywany plakat sygnowany tytułem Wieczór baletowy: Berlioz, Debussy, Ravel.
2 Zdjęcia ze spektakli (i podlinkowane wyżej tytuły) może obejrzeć na portalu https://archiwum.teatrwielki.pl.
3 Reprodukcja: https://artsandculture.google.com/asset/%E2%80%9Edon-carlos%E2%80%9D-by-friedrich-schiller-the-ateneum-theatre-warsaw-maciej-urbaniec-1925%E2%80%932004/KQET-NKC_1z0Mw