O konferencji
Dla Kanta filozofia religii jest tematem o fundamentalnym znaczeniu. Zajmuje się nim szczególnie w dziele Religia w obrębie samego rozumu (1793). Pozostając w duchu Oświecenia, Kant stanowczo sprzeciwia się wszelkim formom spekulatywnej wybujałości, przesądom, duchowemu fanatyzmowi i dogmatyzmowi opartemu na objawieniu. Zamiast tego dąży do zredukowania religii do tego, co można obronić przy pomocy rozumu. Zdaniem Kanta, zasady religijne i objawione nakazy są filozoficznie akceptowalne jedynie w takim zakresie, w jakim można je pogodzić z wymogami rozumu i moralności. Na przykład nie ma miejsca na wiarę w cuda (Religia w obrębie samego rozumu, Kraków 1993, s. 111–117). Pojawia się natomiast pytanie: czy filozoficzne wysiłki, aby radykalnie zracjonalizować religie i zredukować je do rozumnego fundamentu moralnego, są same w sobie rozumne?
W ramach konferencji podjęty zostanie szereg problemów naukowych. Przede wszystkim obejmują one:
- Analizę Kantowskiego rozumienia religii (tj. znaczenia rozróżnienia między „religią jako służbą Bożą” a „czysto moralną religią”, jak również rozróżnienia między „wiarą kościelną” a „czystą wiarą religijną”);
- Problem związku między filozofią religii a filozofią historii w myśli Kanta (ponieważ powiązanie tych kwestii pozwala na postrzeganie historii ludzkości jako procesu, w którym mamy do czynienia z postępem);
- Kwestię politycznego znaczenia religii w pismach Kanta, która do tej pory była niedostatecznie analizowana (np. jego pogląd, że „religia jest najwyższą potrzebą państwową” [Spór fakultetów, Dzieła zebrane, t. 5, s. 200]);
- Habermasowskie ujęcie relacji między wiarą a rozumem, które jest obecnie szeroko dyskutowane;
- Pozornie paradoksalne twierdzenia Kanta, który z jednej strony mówi: „Etyka [...] nie potrzebuje ani idei jakiejś innej, wyższej od człowieka, istoty dla poznania swego obowiązku, ani pobudki innej niż samo prawo, dla przestrzegania obowiązku” (Religia w obrębie samego rozumu, Kraków 1993, s. 23), a z drugiej strony stwierdza: „etyka [...]prowadzi nieodzownie do religii” (Religia w obrębie samego rozumu, s. 26);
- Niezwykle trudne pytania dotyczące filozoficznej wartości analiz judaizmu dokonanych przez Kanta w Religii w obrębie samego rozumu oraz interpretację jego poglądów, które wymagają rzetelnych wyjaśnień.
Program konferencji oraz szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej organizatorów
Informacje organizacyjne
Miejsca obrad:
- 14.11.25 (godz. 15:00 – 20:00) – Pałac Juliusza Kindermanna, ul. Piotrkowska 137/139, Polska Akademia Nauk Oddział w Łodzi
- 15.-16.11.25 (godz. 9:00 – 18:00) – ul. Williama H. Lindleya 3/5, Aula prof. Iji Lazari-Pawłowskiej, Instytut Filozofii, 3 piętro
Regulamin konferencji jest dostępny tutaj: REGULAMIN PL, REGULAMIN ENG.
Organizatorzy
- Katedra Etyki UŁ, we współpracy z prof. Christophem Hornem z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Bońskiego
- Komisja Etyki przy Łódzkim Oddziale PAN
- Towarzystwo Kantowskie z siedzibą w Moguncji (Kant Gesellschaft e. V.)
- Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie
Informacje: Instytut Filozofii UŁ